کاربرد لیزر در دندانپزشکی

لیزر در دو نوع بافت سخت و بافت نرم بر اساس طول موج آن موجود است.

نوع بافت سخت برای شناسایی پوسیدگی، سفید کردن دندان، برداشت ترمیم های قبلی، آماده سازی حفره، افزایش حساسیتهای دندانی و برای اهداف تشخیصی استفاده می شود. نوع بافت نرم برای ترمیم زخمها، برداشت بافت هیپر پلاستیک، فوتودینامیک تراپی سرطانها و ضایعاتی مثل آفت و هرپس به کار می رود.

لیزر co2:

طول موج لیزر co2 ارتباط نزدیکی به آب دارد که منجر به برداشت سریع بافت نرم و هموستاز با عمق نفوذ کم می شود. اما نسبت به هر نوع لیزری جذب بالاتری دارد و عیب آن سایز بزرگ و قیمت بالای آن است.

لیزر ND:YAG:

طول موج آن به گونه ای است که توسط بافت حاوی رنگدانه جذب می شود و برای بریدن و حذف بافتهای نرم بسیار موثر است. از این لیزر برای دبریدمان سالکوس لثه در کنترل بیماریهای پریو استفاده می شود.

لیزر اربیوم :

این لیزر دو طول موج دارد Er, Cr:ySGG و لیزر Er:YAG. این نوع لیزر انتخابی برای درمان بافت سخت دندان است.

لیزر Diod:

این نوع لیزر بیشتر در جراحی زیبایی لثه، جراحیهای افزایش طول تاج محدود به بافت نرم، اکسپوز کردن بافت نرم روی دندانهای نهفته، برداشت بافتهای ملتهب و افزایش حجم یافته، فرنکتومی و در درمان آفت و ضایعات هرپس به کار می رود.

مکانیسم عملکرد لیزر:

انرژی نورانی که توسط لیزر تولید می شود می تواند ۴ تداخل با بافت هدف داشته باشد.reflection, transmission, scattering, absorption. زمانیکه لیزر در بافت هدف جذب می شود دما را بالا می برد و بسته به محتوای آب بافت اثر photochemical را ایجاد می کند. موقعیکه دما به ۱۰۰ درجه سانتیگراد رسید تبخیر آب بافت ایجاد می شود که به این پروسه ablation می گویند. در دمای زیر ۱۰۰ درجه سانتیگراد و بالای ۶۰ درجه، پروتئین های بافت شروع به انعقاد می کنند و در دمای بالای ۲۰۰ درجه سانتیگراد بافت دهیدراته می شود و سپس می سوزد که به این اثر ناخوشایند carbonization گفته می شود.

طول موجهای متفاوت لیزر بسته به محتوای بافت اثرات جذبی متفاوتی دارند که انتخاب نوع لیزر بافت سخت یا نرم بر اساس آن صورت می گیرد.

اثرات لیزر در بافت نرم:

• ترمیم زخم:
  لیزر در دوزهای پایین تولید سلول را تحریک می کند در حالیکه در دوزهای بالا ترمیم و تولید سلولی را سرکوب می کند. از این خاصیت در تسریع روند ترمیم زخمها استفاده می شود.

• اثر روی افت و درد بعد از ضایعات هرپس:
  مشخص شده که درمان با لیزر های کم توان مثل (HeNe) می توانند باعث کاهش درد و تسریع روند بهبود ضایعات آفتی و هرپسی شوند. در بیماران با تبخالهای لب، لیزر می تواند در مراحل اولیه ضایعه را متوقف کند و از ایجاد وزیکولهای دردناک جلوگیری کند و در کل، زمان ترمیم را تسریع می بخشد و دوره های عود را کاهش می دهد.

• جراحیهای زیبایی لثه و افزایش طول تاج:
  در مواردیکه نیاز به برداشت استخوان نباشد اصلاح کانتورلثه با لیزر همراه با درد، خونریزی و ناراحتی کمتری خواهد بود.

• فرنکتومی:
  فرنوم لبیال tight باعث ایجاد دیاستم و فاصله بین دندانهای جلو خواهد شد. توسط لیزر و بعد از بستن دیاستم توسط ارتو برداشت فرنوم  بسیار راحت خواهد بود. همینطور برداشت فرنوم لینگوال که باعث مشکلاتی در صحبت کردن ومشکلات لثه می شود توسط لیزر با درد کمتر، بدون خونریزی، بدون نیاز به بخیه و مراقبتهای بعد از جراحی خواهد بود.

لیزر بافت سخت:

لیزر ارگون، نور آبی قابل دید با شدت بالا تولید می کند که می تواند برای پلیمریزاسیون مواد دندانی کامپوزیتی استفاده شود. همینطور لیزر ارگون توانایی تغییر سطح شیمیایی هم مینا و هم عاج را دارد که احتمال پوسیدگیهای عود کننده را کاهش می دهد. از لیزر در سفید کردن دندان هم استفاده می شود که اثر ماده را بیشتر می کند و طول زمان درمان را کاهش می دهد.

لیزر فلورسنت:

یک عارضه شایع بعد از برداشت اپلاینس های ارتو ایجاد نقاط سفید روی سطح دندان است. تحقیقات نشان داده که این نقاط کوچک دمینرالیزه توسط لیزر رمینرالیزه می شوند و برطرف می شوند.

برای تهیه حفره یا برداشت پوسیدگیها و مواد ترمیمی:

از لیزر Er:YAg برای برداشت پوسیدگیها در مینا و عاج استفاده می شود، منتهی طول پروسه طولانی تر از استفاده از توربین های معمولی است. از این نوع لیزر برای برداشت سمان، رزینهای کامپوزیت و گلاس اینومر هم می توان استفاده می شود.
از لیزر می توان به جای اسید اچ برای اچ کردن مینا و عاج هم استفاده کرد.

درمان افزایش حساسیت عاج:

مقایسه اثر حساسیت زدایی لیزر Er:YAG با محلولهای حساسیت زدای معمول نشان می دهد که لیزر بسیار موثرتر و دارای اثرات پایدارتری است.

لیزرهای با قابلیت تشخیصی:

از لیزر برای تشخیص پوسیدگیها استفاده می شود اما موارد مثبت کاذب آن زیاد است. بدین معنی که مواردیکه پوسیدگی وجود ندارد را با پوسیدگی نشان می دهد .

استفاده از لیزر در دندانپزشکی هنوز بسیار نوپا است و در حال حاضر خدمات لیزر به علت هزینه بالای وسایل، گران است اما با پیشرفت تکنولوژی استفاده از آن روز به روز بیشتر خواهد شد.